طلبه کارگزار تهذیب و تربیت است نه مخاطب | «مردمی‌سازی تربیت» یعنی پای کار آوردن مؤمنان
به گزارش خبرگزاری بسیج، کارگاه جهاد تربیتی با موضوع مردمی سازی تربیت با حضور حجت الاسلام و المسلمین محمد عالم‌زاده نوری، معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور، روز دوشنبه با شرکت روحانیون و طلاب استان کردستان، در کتابخانه امام خامنه‌ای سنندج برگزار شد.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور در این کارگاه اظهار کرد: «مردمی‌سازی» به مشارکت گرفتن توده انسان‌ها و به میدان آوردن اراده‌های همگانی است که ضرورت انکارناپذیر کارهای بزرگ، خصوصاً سازندگی انسان در فضای حوزه‌های علمیه به شمار می‌رود.
حجت الاسلام و المسلمین عالم‌زاده نوری اظهار کرد: معاونت تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه در رویکرد جدید، روند دستوری و ابلاغی فعالیت‌های فرهنگی و تربیتی را به روند مشارکتی با کنشگری خود طلاب و مدارس علمیه تبدیل کرده است.
وی ادامه داد: در روند قبلی طلبه، مخاطب فرض شده و گزاره‌هایی به او القا و دیکته می‌شد. طبعاً در آن تعامل، جوهره درونی افراد برای مسئولیت‌پذیری و صحنه‌گردانی نمایان نمی‌شد، در حالی که رویکرد جدید، طلاب را بیش از پیش متوجه مسئولیت‌هایی که بر عهده دارند، ساخته و آنها را نه مخاطب که کارگزار فعالیت‌های تربیتی می‌شناسد و با مشارکت فعال طلبه، عنصر سازندگی را در وجود او تقویت می‌کند.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور افزود: عظمت اهداف تربیتی و جریان آن در تمامی لایه‌های پیدا و پنهان زندگی طلاب از طرفی و دشواری استقرار قلبی آن با وجود معارضان و راهزنان از سوی دیگر، هر مسئول دغدغه‌مندی را به این نتیجه می‌رساند که این جبهه خطیر را تنها با اتکای به فرماندهان آن و صرفاً با اساتید اخلاق نمی‌توان تدبیر کرد.
حجت الاسلام و المسلمین عالم‌زاده نوری افزود: آنچه که تنهایی این میدان و غربت متولیان آن را ترمیم می‌کند بکارگیری ظرفیت مردمی و «بسیج عمومی طلاب به عنوان افسران و سربازان تهذیب و تربیت» است؛ حقیقتی که می‌تواند علاوه بر فتح سنگرهای تهذیبی و تربیتی، موجب فتح‌الفتوح اصلی یعنی تربیت مسئولانه افسران جبهه تحول معنوی شود.
استاد حوزه افزود: سنگرهای تهذیب و تربیت جز با مشارکت و نصرت مسئولانه طلاب فتح نمی‌شود. طلبه‌ای که منفعلانه خود را صرفاً مهمان و مخاطب مباحث اخلاقی و تربیتی بداند و برای این مهم در کنار اساتید و مسئولان فردی یا گروهی قیام لله نکند، راه به سلوک مجاهدانه نمی‌یابد. برای آنکه آموخته‌های اخلاقی، برکت یافته و در جانمان تثبیت و اقامه شود باید همزمان برای ترویج و اقامه آن در محیط پیرامونی و جامعه خود مجاهدت کرده و سرفصل عملی «نصرت تربیتی» را بگذرانیم.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور بیان کرد: «مردمی‌سازی» یعنی به میدان آوردن مردم و استفاده از ظرفیت عظیم توده‌ها و بهره‌گیری از نیروی متراکم همگان در یک عرصه خاص. منظور از «مردم» در این اصطلاح همه کسانی هستند که وظیفه‌ی حقوقی، مسئولیت مستقیم و شأن و جایگاه اعتباری نسبت به یک کار ندارند و رسماً به انجام آن موظف نیستند.
حجت الاسلام و المسلمین عالم‌زاده نوری اضافه کرد: در این اصطلاح «مردم» مقابل «مسئولان» است و مصداق کامل آن در مدارس علمیه، «عموم طلاب» در مقابل مسئولان حوزه هستند، بنابراین مردمی‌سازی به این هدف صورت می‌گیرد که همه مردم (طلاب) خود را مسئول بدانند و به انتظار نهادهای مدیریتی و ساختارهای رسمی و حاکمیتی ننشینند و از صرف توان خود در حل مسائل مختلف اجتماعی دریغ نورزند.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور تاکید کرد: مراد از «تربیت» هم در این عنوان هرگونه نقش‌آفرینی و تأثیرگذاری در «فرایند تربیت» و زمینه‌سازی برای ارتقا و رشد است که شامل تمامی فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی هدفمند و منسجم تا حصول اهداف تربیتی می‌شود.
حجت الاسلام و المسلمین عالم‌زاده نوری عنوان کرد: «مردمی‌سازی تربیت» به معنای ایجاد احساس مسئولیت برای عموم مؤمنان از جمله طلاب نسبت به امر انسان‌سازی و مشارکت دادن آنها در فرایندهای تربیتی و اثرگذاری بر جان انسان‌ها به ویژه در قالب‌های گروهی و تشکیلاتی است.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور تصریح کرد: تعبیر «مردم» تأکیدی بر این نکته است که صرفاً خواصِ از طلاب مراد نیستند، بلکه تمام طلاب برای نقش‌آفرینی تهذیبی و تربیتی باید بسیج شوند؛ هرچند خواصّ طلاب در این میان نقش پیشران دارند؛ البته اساتید و مدیران نیز فراتر از مسئولیت مصرّح و موظفی رسمی خود می‌توانند نقش مردمی ایفا کنند و به فعالیت‌هایی خودانگیخته و مؤثر در شاگرد پروری یا در حل مسائل حوزه و نظام اسلامی بپردازند.
وی اظهار کرد: در این ایده، تربیت از حالت یکطرفه و استعلایی به حالتی تعاملی و دوجانبه تبدیل می‌شود و از نیروی متربیان نیز در امر کلان تربیت بهره گرفته می‌شود؛ در واقع تربیت در روش سنتی، عملیاتی فردی میان مربی و متربی و عمدتاً یکطرفه است؛ حال آنکه در وضعیتی متعالی، متربی صرفاً یک موجود منفعل در مقابل رفتار مربی دیده نمی‌شود، بلکه علاوه بر استفاده و تأثیرپذیری از مربی، خود در امر تربیت، فعال و اثرگذار و مسئول است و در عملیات گسترده‌ی تربیت مشارکت می‌ورزد.
حجت الاسلام و المسلمین عالم‌زاده نوری گفت: تعاون در تربیت عبارت است از نقش‌آفرینی متربیان در برنامه‌ریزی، اجرا و مراحل تربیت. در این رویکرد، متصدی و متولی امر تربیت صرفاً مربی نیست و به گفتن و تبلیغ محتوای تربیتی نیز اکتفا نمی‌شود، بلکه متربی خودش با احساس مسئولیت و با اراده و اختیار در همه مراحل تربیت حضور فعال دارد و در واقع بازیگر فعال صحنه گسترده‌ی تربیت است، متربّی علاوه بر تربیت نفس خود، نسبت به تربیت دیگران، احساس مسئولیت و نقش‌آفرینی خواهد داشت و از این طریق خود نیز رشد می‌کند و تعامل در امر تربیت شکل می‌گیرد.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور یادآور شد: مردمی‌سازی تربیت به حرکت درآوردن انسان‌ها و به میدان آوردن اراده‌ها است و فعال‌سازی همگان در امر کلان تربیت. این ایده از این مبنا نشأت گرفته که تا انسان، سرباز و کارگزار امر تربیت نشود و به آن اقدام نکند و دغدغه‌ی تربیت دیگران را نداشته باشد خود تربیت نمی‌شود.
حجت الاسلام و المسلمین عالم‌زاده نوری تاکید کرد: در واقع مسئولیت تربیت و سازندگی انسان بر دوش همه است. همه در قبال این امر مکلف‌اند و نباید برخی را مربی و برخی دیگر را متربی صرف تلقی کرد؛ «کُلُّکُم راعٍ وَ کُلُّکُم مَسئولٌ». در یک مدرسه علمیه همگان از مدیر، کارمند، استاد و طلبه باید احساس مسئولیت کنند و در عملیات بزرگ تربیت و انسان‌سازی سهیم باشند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: برای تربیت باید جبهه‌ای فراهم آورد، همگان را مشارکت داد و اراده‌ها را بسیج کرد، به صورتی که هر کس گوشه‌ای از این کار بزرگ را برگیرد و خود را نسبت به آن مسئول بداند. کار بزرگ تربیت را به تنهایی نمی‌توان انجام داد و برای این مهم باید عزم و اهتمام جمعی و اراده‌ی ملی شکل داد و سازمان یا نهاد تربیتی نباید گمان کند که به صورت یک‌جانبه می‌تواند راهبری کند و به مقصود تربیت دست یابد. برای تربیت، بسیج توده‌ها نیاز است و این بار بر دوش همگان قرار می‌گیرد.
